Jak baran zdziczał

Mówiłam, że mi się wszystko łączy?

Architekt Zborowski, który zaprojektował połowę żoliborskich kolonii, zapisał się również w historii sztuki jako renowator. Odbudował sporo kościołów na Starówce i Nowym mieście i parę kamienic też. Pochyliłam się - jak mawia mój szef - pochyliłam się więc nad odbudową historycznego serca Warszawy.

Przyznać no się, mieszkańcy Warszawy, jak często bywacie na pl. Zamkowym?

Prawda to, częściej tam można spotkać turystę, niż autochtona, a zwłaszcza autochtona napływowego ;) A paru fajnych rzeczy się ostatnio dowiedziałam, szczególnie brodząc po innej, niż standardowa - Zygmuś-Świętojańska-Rynek-Freta - trasie.

Po pierwsze, znalazłam w bramie na Kanonii wmurowany w ścianę katedry kawałek gąsienicy od miny samobieżnej. Podobno jest niewłaściwie opisany (napisano, że to Goliat, a to jakiś inny), ale ja się na minach nie znam.

Po drugie, to, że kamieniczki staromiejskie nie mają oficyn, to wcale nie jest cecha starego budownictwa. Odwrotnie, to cecha socjalistycznego miasta. Starówkę rozgęszczono o ok. 20%, żeby dało się w niej żyć - przed wojną tam były slumsy, a na niektórych podwórkach z trudem mieściły się dwie osoby. Przy Piekarskiej w ogóle stoi normalny blok, od frontu tylko podzielony na posesje.

Po trzecie, niektóre kamieniczki mają dziwne imiona, nie pasujące do nich zupełnie. Jest np. Salwator, czyli Zbawiciel, na której brak figury Chrystusa (a po cholerę ją stawiać w powojennej, ateistycznej z założenia Polsce z publicznych pieniędzy), św. Weronika z chustką w ręce zamieniła się w przekupkę Weronikę z chustką na głowie, a jedyny przedwojenny element to czaszka z piszczelami, wobec tego przewodnicy z przyjemnością zamiast "kamienica Gianottiego" czy "pod Salwatorem" mówią na nią "dom pod trupkiem". Wąski Dunaj 8, zielona, ładna, na środeczku.

Na Nowym Mieście jest kamienica pod Matką Bożą Łaskawą, która na pewno bardzo spodoba się Przelatkowi, bo siedzi na niej dorodny przedstawiciel gatunku dzikiej świni. Pod dzikiem postać Diany, bogini łowów. Przed wojną - baranek i Maria Panna. Freta 52.

Nowe Miasto w ogóle jest fajne - zwróciliście kiedykolwiek uwagę na mozaiki i sgrafitta, tudzież rzeźby w niszach? Od Freta 12 poczynając, tuż przy kościele Dominikanów? Kamieniczki w kształcie zabytkowe, ozdoby w treści współczesne odbudowującym. Piękne zresztą, np. superowska jest niebieska mozaika na Mostowej albo falliczne nieco (a może mnie się tylko wszystko kojarzy) rzeźby na wschodniej pierzei rynku, na domu z zegarem słonecznym na ścianie (Rynek Nowego Miasta 6/8/10).

Wśród paskudnych szeregowców z lat 70 na Przyrynku znajduje się też najkrótsza uliczka w Warszawie, a może i w Polsce - 22-metrowa Samborska. A niżej, przy Rajców, ciekawa dość willa Pol-Motu, której specyficzne ogrodzenie zapewnia całkowitą prywatność właścicielom, choć prawdopodobnie zasłania też fenomenalny widok na fontanny, Wisłę i jej praski brzeg...

Taki znany "smaczek" z odbudowy: podobno Bierut nie był pewien, czy warto stawiać na nowo Barbakan i mury. "Racja, racja" - przyklasnął mu sprytnie główny projektant odbudowy, Mieczysław Kuzma - "będzie doskonale widać wszystkie kościoły". "Aaaa - to może jednak postawcie te mury, towarzyszu" - miał odpowiedzieć decydent. Fortelu trzeba było też użyć przy wschodniej pierzei rynku, którą stawiano na akord dzięki temu, że otrzymano cynk, że zamiast kamieniczek ma powstać amfiteatr... Ujrzawszy jednak fronty stojące do wysokości I piętra, Bierut miał stwierdzić, że nie będzie niszczył czynu robotników.

Wszyscy wiemy, że Starówka jest zabytkiem wpisanym na listę Unesco. Nie z powodu swojej wartości historycznej - to nie ZAbudowa staromiejska, tylko ODbudowa została uhonorowana przez ONZ. Odbudowa wbrew ówczesnemu podejściu konserwatorskiemu, wbrew zdrowemu rozsądkowi, z miłości - i dla ludzi.

Schodząc z wysokiego C - wielką radością napawał mnie zawsze Zygmuś i jego szabla, oglądany z mostu Śląsko-Dąbrowskiego...

A teraz zagadka: czy syn chłopa spod Grójca, murarz, który dostał przydział na kawalerkę przy Piwnej, którą osobiście postawił, jest słoikiem?